परराष्ट्र मन्त्री डा. आरजु राणा देउवाले स्वतन्त्र प्रेस र सुसूचित नागरिक नै प्रजातन्त्रका पहरेदार रहेको बताएकी छन्। नेपाल प्रेस युनियनद्वारा शनिवार ललितपुरमा आयोजित लोमान्थाङ इन्टरनेसनल मिडिया समिटलाई सम्बोधन गर्दै मन्त्री देउवाले प्रेस स्वतन्त्रताको अपरिहार्यता बारे जोड दिइन्।
प्रेस स्वतन्त्रता र प्रजातन्त्रको अन्तरसम्बन्ध
“स्वतन्त्र प्रेसले नै प्रजातान्त्रिक शासन व्यवस्थाको पहरेदारी गर्न सक्दछ,” मन्त्री देउवाले भनिन्, “त्यसैले प्रेस स्वतन्त्रता बिनाको प्रजातन्त्र कल्पना गर्न सकिँदैन।” उनले नागरिकको वाक् तथा अभिव्यक्ति एवं प्रेस स्वतन्त्रता अहिलेको युगमा झन् अत्यावश्यक र महत्वपूर्ण रहेको बताइन्।
मन्त्री देउवाका अनुसार, यही बाटो भएर मात्र लोकतान्त्रिक, समुन्नत र समावेशी समाज निर्माण गर्न सकिन्छ। “वर्तमान सरकार प्रेस स्वतन्त्रताप्रति पूर्ण प्रतिबद्ध रहेको छ,” उनले थपिन्।
संवैधानिक प्रतिबद्धता
नेपालको संविधानमा प्रेस स्वतन्त्रताको सुनिश्चितता बारे चर्चा गर्दै मन्त्री देउवाले भनिन्, “सरकार सदैव प्रेस तथा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको पक्षमा छ। नेपालको वर्तमान संविधानले मौलिक हक अन्तर्गत मात्र नभएर प्रस्तावनामा नै प्रेस स्वतन्त्रताको व्यवस्था गरेको छ। यसबाट पनि नेपालको प्रतिबद्धता स्पष्ट रुपमा झल्किन्छ।”
लोकतन्त्रका चुनौतीहरू
लोकतन्त्रले अहिले विविध खाले चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको र त्यसका कारण मुलुकका लोकतान्त्रिक संस्थाहरूप्रतिको विश्वास घट्दो देखिएको बताउँदै उनले भनिन्, “यस्तो अवस्थामा लोकतन्त्र एवं नागरिक स्वतन्त्रताप्रति जनताको आशा जगाउने काममा प्रेसको महत्वपूर्ण भूमिका रहन्छ।”
फरक मतप्रतिको सम्मान गर्ने आधारभूत मूल्यमान्यताहरुमा पहिलेभन्दा तीव्र रूपमा कमी आइरहेको वर्तमान अवस्थामा पत्रकारिताको महत्वपूर्ण भूमिका हुने र पत्रकारिताले नै सत्यको संरक्षण गरी फरक आवाजहरूका लागि मञ्च प्रदान गर्ने उनले बताइन्।
मिसइन्फरमेसन र डिसइन्फरमेसनको चुनौती
मिसइन्फरमेसन र डिसइन्फरमेसनले अहिले नेपाल तथा अन्यत्र पनि नकारात्मकता फैलाइरहेको चिन्ता व्यक्त गर्दै मन्त्री देउवाले भनिन्, “यस्ता गलत सूचनाको बाढीलाई रोकेर सत्यतथ्य र मर्यादित सूचना सम्प्रेषण गरी असल समाज निर्माणको अगुवाई गर्न” समग्र सञ्चारकर्मीहरुलाई आग्रह गरिन्।
जलवायु परिवर्तन र नेपालको प्रयास
नेपालले जलवायु परिवर्तनका कारण अकल्पनीय क्षति व्यहोरिरहेको वर्तमान अवस्थामा यस विषयलाई पनि थिमका रुपमा राखेर मिडिया समिट आयोजना गरेकोमा उनले आयोजकलाई धन्यवाद दिइन्।
“नेपाल सरकारले यसै हप्ता सगरमाथा संवादको आयोजना गरेको छ,” उनले थपिन्, “नेपालले विश्व मञ्चहरुमा उठाउँदै आएको जलवायु न्यायको आवाजलाई थप बुलन्द पार्न तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा नेपालको उपस्थिति दर्शाउन यो सम्मेलन महत्वपूर्ण हुने अपेक्षा गरिएको छ।”
यस मिडिया समिटमा देशभरका पत्रकारहरू, मिडिया हाउसका प्रतिनिधिहरू तथा विदेशी सञ्चारकर्मीहरूको उपस्थिति रहेको थियो। समिटमा प्रेस स्वतन्त्रता, आचारसंहिता र मिडियाको सामाजिक उत्तरदायित्वका विषयमा विभिन्न सत्रहरू सञ्चालन भएका थिए। समिट दुई दिनसम्म चल्नेछ।
मन्त्री देउवाको यो सम्बोधनलाई विज्ञहरूले नेपालमा प्रेस स्वतन्त्रताको अवस्था सुधार गर्न सरकारको प्रतिबद्धताको संकेतका रूपमा लिएका छन्। हालैका केही वर्षमा पत्रकारहरूमाथि भएका आक्रमण र धम्कीका घटनाहरूपछि सरकारी तहबाट यस्तो प्रतिबद्धता महत्वपूर्ण मानिएको छ।
